Ełk

Współrzędne: 53°49'17" N 22°21'44" E53.8213889 22.3622222 (Ełk)

Ełk
Herb Ełku Flaga Ełku
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	ełcki
Gmina  - rodzaj	Ełk miejska
Prawa miejskie	1445
Prezydent	Tomasz Andrukiewicz
Powierzchnia	21,07 km²
Położenie	53° 49'17'' N 22° 21'44'' E
Ludność (2007)  • liczba ludności  • gęstość	56 522 2 562 os./km²
Strefa numeracyjna (do 2005)	87
Kod pocztowy	19-300
Tablice rejestracyjne	NEL
Położenie na mapie Polski Ełk
TERC10 (TERYT)	6283705011
Miasta partnerskie	Nettetal Niemenczyn Burlington Hagen
Urząd miejski3 ul. Marszałka Piłsudskiego 4 19-300 Ełk tel. 87 610-92-51; faks 87 610-20-59 (e-mail)
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons

Ełk (przed 1939 Łęk, Łęg, niem. Lyck, lit. Lukas) – miasto i gmina w województwie warmińsko-mazurskim. Od 1 stycznia 1999 roku jest stolicą powiatu ełckiego. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa suwalskiego. W latach 1946-1975 miejscowość administracyjnie należała do województwa białostockiego. Od 25 marca 1992 roku jest także stolicą diecezji ełckiej, ustanowionej przez papieża Jana Pawła II, którą odwiedził 8 czerwca 1999 roku w trakcie VII apostolskiej pielgrzymki do Polski.

Geografia 

Położenie 

Ełk - położony jest na Pojezierzu Ełckim, będącym częścią Pojezierza Mazurskiego. Miasto leży nad Jeziorem Ełckim i rzeką Ełk. Znajduje się na terenie Zielonych Płuc Polski. Powszechnie uważany jest za stolicę Mazur.^{[potrzebne źródło]}. Ma największą liczbę ludności spośród wszystkich mazurskich miast. Główny ośrodek edukacyjny, gospodarczy i turystyczny regionu. Ponadto jest jednym z trzech głównych miast województwa warmińsko-mazurskiego (obok Olsztyna i Elbląga).

Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002⁶, Ełk ma obszar 21,07 km², w tym:

• użytki rolne: 24%
• użytki leśne: 4%

Miasto stanowi 1,9% powierzchni powiatu.

Demografia

Według danych z 1 stycznia 2007, miasto miało 56 522 mieszkańców.

Podział demograficzny (dane z 30 czerwca 2004²):

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	56000	100	28 888	51,7	26 958	48,3
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	2650,5		1371		1279,4

Według danych z roku 2002⁶, średni dochód na mieszkańca wynosił 1393,25 zł.

Osiedla 

• os. Północ I (dane nieznane)
• os. Północ II (6.000)
• os. Jeziorna (4.200)
• os. Konieczki (5.000)
• os. Zatorze (4.300)
• Centrum (31.000)
• os. Bajkowe (700) (Osiedle w Gminie wiejskiej Ełk)
• os. Bogdanowicza (9.000)
• Szyba (dane nieznane)
• os. Bocianie Gniazdo (dane nieznane) (Osiedle w Gminie wiejskiej Ełk)
• os. Pod Lasem (dane nieznane)
• os. Grunwaldzkie (700)
• os. Podgrodzie (w budowie) (Osiedle w Gminie wiejskiej Ełk)
• os. Wczasowe (dane nieznane)
• os. Baranki (dane nieznane)
• Tuwima (dane nieznane)
• " Domy Malowane" ( w budowie)
• os. "Kilińskiego" (dane nieznane)

Historia 

Miasto powstało jako podgrodzie zamku krzyżackiego w końcu XIV wieku, uzyskało prawa miejskie w 1445 roku. Przed reformacją parafia ełcka należała do archiprezbiteratu w Reszlu. Od XVI w. aż do roku 1945 dominowali ewangelicy.

Ośrodek ruchu mazurskiego. Pod koniec 1896 roku w Ełku powstała Mazurska Partia Ludowa, a w grudniu 1923 roku - Masurenbund (Związek Mazurów). W latach 1896 - 1902 wydawano również Gazetę Ludową, redagowaną w języku polskim i przeznaczoną dla ludności mazurskiej.

Silne zniszczenia w czasie I wojny światowej. Szybka odbudowa i rozkwit gospodarczy po jej zakończeniu. W okresie międzywojennym siedziba Konsulatu Polskiego. W czasie II wojny światowej miejsce pracy przymusowej wielu obywateli państw okupowanych. Teren działania wywiadu AK. 24 stycznia 1945 roku zajęty przez wojska radzieckie po przypadkowych starciach z wycofującymi się Niemcami. 6 kwietnia 1945 roku zostaje przekazany administracji polskiej. Miasto znalazło się pierwszy raz od czasów swojego istnienia w granicach państwa polskiego. Obecnie duże zakłady mięsne, przetwórnia owoców, zakłady elektrotechniczne, drzewne, odzieżowe. Węzeł kolejowo-drogowy. Rodzinne miasto znanego mazurskiego poety Michała Kajki. Do lat 90. przyszłość Ełku upatrywano w intensywnej rozbudowie przemysłu, w szczególności przemysłu przetwórczego, rolno-spożywczego oraz drzewnego. Po przemianach ustrojowych w 1989 roku nowe samorządowe władze postawiły na turystykę i ekologię. W 1992 roku miasto przystąpiło do realizacji strategii Zielone Płuca Polski. Cel programu to zarządzanie miastem i gminą oparte na idei ekorozwoju. Rozpoczęto rekultywację jeziora oraz modernizację oczyszczalni ścieków.

W 1993 roku miasto zostało wyróżnione prestiżową Nagrodą Forda.

8 czerwca 1999 roku - Jan Paweł II w Ełku. Rok później po jego wizycie odsłonięto pomnik Jana Pawła II, a plac na którym stoi nazwany został placem jego imienia.

W 2001 roku powstaje Centrum Edukacji Ekologicznej. Rozpoczęły się przygotowania mieszkańców do recyklingu w mieście.

Miasto wielowyznaniowe - szczególnie aktywni w życiu społeczności ełckiej są m.in. metodyści (Kościół prowadzi w Ełku znaną szkołę językową), baptyści i charyzmatycy z Kościoła Chrześcijańskiego Słowo Wiary (ełcki kościół tego wyznania pastorowany jest - jako jeden z niewielu kościołów protestanckich w Polsce - przez kobietę).

Najważniejsze zabytki 

• Katedra pw. św. Wojciecha w Ełku (XIX wiek).
• Ruiny zamku krzyżackiego na wyspie Jeziora Ełckiego (XIV wiek)
• Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa (poewangelicki) z XIX wieku (przebudowany w latach 20. XX wieku)
• Ełcka Kolej Wąskotorowa
• Domy mieszkalne (XIX wiek)
• Kamienice z przełomu XIX i XX wieku
• Kościół Chrześcijan Baptystów (1908 rok)
• Wieża Ciśnień (1895 rok)
• Cerkiew Świętych Apostołów Piotra i Pawła

Edukacja i Nauka 

Szkoły Podstawowe 

• Publiczna Szkoła Podstawowa nr 2 im. I Dywizji Tadeusza Kościuszki
• Publiczna Szkoła Podstawowa nr 3 im. Henryka Sienkiewicza
• Publiczna Szkoła Podstawowa nr 4 im. Władysława Szafera
• Publiczna Szkoła Podstawowa nr 5
• Publiczna Szkoła Podstawowa nr 7
• Publiczna Szkoła Podstawowa nr 9 im. Jana Pawła II
• Specjalna Szkoła Podstawowa nr 1 w Zespole Szkół Specjalnych nr 4
• Specjalna Szkoła Podstawowa nr 2 w Zespole Szkół Specjalnych nr 4

Gimnazja 

• Gimnazjum nr 1
• Powiatowe Gimnazjum nr 1
• Gimnazjum nr 2
• Gimnazjum nr 3 im. Kard. Stefana Wyszyńskiego
• Gimnazjum nr 4

Szkoły Ponadgimnazjalne

• I Liceum Ogólnokształcące im. Stefana Żeromskiego
• II Liceum Ogólnokształcące im. Krzysztofa Kamila Baczyńskiego
• Zespół Szkół nr 5 w Ełku im. Karola Brzostowskiego w Ełku
• Zespół Szkół Mechaniczno - Elektrycznych
• Zespół Szkół nr 1 w Ełku
• Zespół Szkół nr 3 im. J. H. Małeckich
• Zespół Szkół Samorządowych
• Zespół Szkół nr.6 im. Macieja Rataja

Szkoły Pomaturalne 

• Medyczne Studium Zawodowe - obecnie Szkoła Policealna w Ełku
• Mazurskie Centrum Edukacji
• Studium Obsługi Celnej
• Policealne Studium Przedsiębiorczości i Zarządzania
• Szkoły Policealne Zakładu Doskonalenia Zawodowego w Ełku

Szkoły Wyższe 

• Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
  • Centrum Studiów Bałtyckich
• Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania Filia w Ełku
• Wyższe Seminarium Duchowne w Ełku
• Wyższa Szkoła Gospodarki oddział Ełk

Szkoły Muzyczne 

• Szkoła Muzyczna w Ełku
• Studium Prywatne Elżbieta Lickiewicz - tylko fortepian

Kościoły 

Kościoły katolickie

• Kościół rzymskokatolicki

Kościoły protestanckie

• zbór Kościoła Ewangelicko-Metodystycznego
• zbór Kościoła Chrześcijan Baptystów
• zbór Ewangelicznych Chrześcijan w Duchu Apostolskim
• zbór Kościoła Chrześcijańskiego "Słowo Wiary"

Wolontariaty 

Młodzieżowy Wolontariat działający przy PPP w Ełku

Gospodarka 

Miasto Ełk wchodzi w skład Suwalskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej. Jest to wydzielona strefa gdzie obowiązują preferencyjne warunki prowadzenia działalności gospodarczej dla firm krajowych i zagranicznych. W I połowie 2008 roku w strefie zainwestowało ponad 20 firm angażując kapitał w wysokości prawie 350 mln zł i zatrudniając prawie 2 000 ludzi. Do najbardziej znanych firm należy zaliczyć: PORTA -fabryka drzwi i ościeżnic, IMPRESS DECOR -fabryka papieru dla przemysłu meblowego, CEZAR - fabryka listew do glazury i przypodłogowych. Reprezentowany jest kapitał polski, austriacki, szwajcarski i tajwański. Poza strefą największymi zakładami przemysłowymi są zakłady mięsne "Mazury", założone w 1907 roku, obecnie produkujące między innymi na rynek Unii Europejskiej. Wysoką pozycję zajmuje również Zakład Elektrotechniki Motoryzacyjnej Daewoo-FSO, dawniej wytwórnia sprzętu kolejowego. W Ełku rozwija się także przemysł drzewny. W ramach zatwierdzonego w 1992 roku programu Ełk - miasto ekologiczne promuje się inwestycje związane z ochroną środowiska.

Komunikacja 

Ełk położony jest na przecięciu dróg prowadzących do Białegostoku 65 , Augustowa i Olsztyna 16 . Stanowi także ważny węzeł kolejowy, krzyżują się tu linie do Białegostoku (przedłużona do Brześcia, zelektryfikowana w 1990), Korsz, Gołdapi, Olsztyna i Czerwonki. Z Ełku można też wyjechać zabytkową kolejką wąskotorową, obsługującą linie Turów-Zawady Tworki. Komunikację autobusową zapewnia lokalny oddział przedsiębiorstwa PKS Suwałki. Ełk posiada bezpośrednie połączenia autobusowe z Warszawą, Białymstokiem, Łomżą, Suwałkami, Piszem, Giżyckiem, Oleckiem, Augustowem, Grajewem i Gołdapią.

Kultura 

Na terenie miasta działa Ełckie Centrum Kultury, w którym istnieje między innymi Teatr Współczesny w Ełku, Ełcki Teatr Tańca, Teatr 30 Minut, Mazurski Zespół Pieśni i Tańca EŁK. Dom kultury posiada pracownie: modelarską, ceramiczną, plastyczną i fotograficzną.

Ełckie Centrum Kultury oprócz mniejszych działań, realizuje cztery wielkie festiwale:

• Folklorystyczny Festiwal Dzieci i Młodzieży TĘCZA
• Festiwal Tańca Współczesnego IMPRESJE
• Festiwal Teatrów Plenerowych EŁK, WIND & FIRE
• Mazurskie Lato Kabaretowe MULATKA

W Ełckim Centrum Kultury działają różnorodne grupy:

• Mazurski Zespół Pieśni i Tańca EŁK
• Ełcki Teatr Tańca
• Teatr Współczesny
• Teatr 30 Minut
• Poeci XXI wieku
• Zespół Seniora POJEZIERZE
• Grupa Tańca Współczesnego ABC
• Dyskusyjny Klub Filmowy KINOMAN
• Pracowania modelarska
• Pracownia ceramiczna
• Pracownia plastyczna
• Pracownia fotograficzna

W Ełku pójść też można do kina Polonia lub skorzystać z usług Biblioteki Publicznej. Przykładem lokalnych ośrodków kultury jest Osiedlowy Dom Kultury SM Świt.

Sport 

W Ełku działa Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji - udostępnia mieszkańcom swoje obiekty i organizuje sekcje. W mieście znajdują się korty tenisowe, siłownie, wypożyczalnie sprzętu wodnego i rowerów, wioślarski basen treningowy. Można też korzystać z usług Ośrodków Sportowych Wodnych, kąpielisk miejskich i krytej pływalni. W planach miasta jest wybudowanie nowego stadionu miejskiego, który będzie spełniać wymogi FIFA i UEFA. Miasto posiada halę widowiskowo-sportową. Może ona pomieścić 1000 osób. W Ełku istnieją różne kluby sportowe: Płomień Ełk i Mazur Ełk (piłka nożna), Jaćwing Ełk i Ełcki Klub Koszykówki "Dwutakt" Ełk (koszykówka), UMKS Mosir Ełk (siatkówka, piłka ręczna), EKS Delfin i MOS Ełk (wioślarstwo), Ełcki Klub Karate Kyokushin (Karate Kyokushinkan-kai), Bractwo Rycerskie Ziemi Ełckiej.

Turystyka 

Mieszkańcom i przyjezdnym miasto oferuje ciekawe szlaki turystyczne. Na piesze lub rowerowe wycieczki, a zimą narty poleca się szlak im. Michała Kajki (37 km, z Ełku do Skomacka Wielkiego), szlak tatarski (19 km) i trasę Mazur Garbatych z Ełku do Gołdapi (135 km). Rowerem z miasta się również wybrać do Grajewa, Rajgrodu, Olecka, Augustowa, Orzysza, Szarejek lub Woszczel. W Ełku zaczynają się też dwie trasy wodne: do Czerwonego Dworu (80 km) i szlak kajakowy prowadzący na Jezioro Orzysz (40 km). Ciekawą propozycję turystyczną stanowi możliwość przejażdżki zabytkową kolejką wąskotorową.

Urodzeni w Ełku 

• Artur Balazs - były minister rolnictwa i rolnictwa i rozwoju wsi
• Cezary Zamana (kolarz) - zwycięzca Tour de Pologne
• Siegfried Lenz (pisarz)
• admirał Otto von Schrader
• Leszek Błażyński (1949-1992) bokser klubu "Mazur", zdobywca brązowego medalu na olimpiadzie w Monachium (1972) i Montrealu (1976) w wadze muszej
• Józef Kuderski popularny w latach 60. i 70. bokser klubu "Mazur"
• Michał Olszewski (pisarz)
• Ludwig von Baczko (1756-1823) - historyk
• Andrzej Zgutczyński (piłkarz) - zawodnik reprezentacji Polski na Mistrzostwa Świata w 1986 roku.
• Marcin Miller (piosenkarz) - lider zespołu Boys
• Remigiusz Karpiński (karateka) - brązowy medalista Mistrzostw Świata w 1999 w karate Kyokushin
• Paweł Sobolewski- polski piłkarz. Gra na pozycji pomocnika w Koronie Kielce.
• Mariusz Daniszewski (wioślarz) - olimpijczyk z Aten 2004, 4 miejsce w czwórce bez sternika mężczyzn
• Sebastian Kosiorek (wioślarz) - olimpijczyk z Aten 2004, 8 miejsce w ósemce ze sternikiem mężczyzn. Pierwszy w historii miasta Ełk, który reprezentował barwy ełckiego klubu na igrzyskach olimpijskich. Reprezentant Polski na igrzyskach olimpijskich 2008 w Pekinie.
• Witold Mroziewski - polski piłkarz i trener

Postacie związane z Ełkiem 

• Gustaw Gizewiusz (1810–1848) - działacz narodowy i oświatowy na Mazurach
• Michał Kajka (1858-1940) - poeta mazurski
• Hieronim Malecki (1525-1583) - mazurski pastor i teolog luterański, wydawca, tłumacz i drukarz, jeden z twórców literackiej polszczyzny, zasłużony dla oświaty w języku polskim na Mazurach.
• Jan Malecki (1482-1567) teolog luterański - tłumacz i drukarz, pionier oświaty w języku polskim na Mazurach
• Jan Jakub Gräber - polski duchowny ewangelicki, wydawca publikacji religijnych w Królewcu
• Herman Pełka - polski duchowny luterański, profesor uniwersytetu w Królewcu
• Czesław Nalborski (1910-1992) - oficer AK i harcmistrz Szarych Szeregów
• Karol Foks właśc. Karl Fox (1879-1953) - proboszcz niemieckiej parafii rzymskokatolickiej w Ełku sprawujący swoją funkcję nieprzerwanie w burzliwych czasach dwóch wojen światowych, plebiscytu na Mazurach, czasach hitleryzmu, wejścia Armii Czerwonej do Ełku w styczniu 1945 i przejęcia miasta przez polską administrację. Stał się pierwszym katolickim proboszczem w polskim Ełku gdzie sprawował swoją funkcję do roku 1946. Pomagał przetrwać Polakom w niemieckim Lycku.
• Friedrich Dewischeit - muzyk i poeta, kompozytor pięciu mazurskich pieśni. Najbardziej znana to Dziko szumi jezioro - pierwotnie Pieśń mazurskiego wędrowca- która stała się czymś w rodzaju hymnu Mazur.
• Jacek Edward Pałkiewicz - podróżnik, dziennikarz, żeglarz, przepłynął Atlantyk w szalupie ratunkowej bez żadnych urządzeń nawigacyjnych, pierwszy założyciel szkoły przetrwania w Europie, odkrywca źródeł Amazonki, poszukiwacz skarbów Inków, autor wielu książek m.in. survivalowych "Jak żyć w dżungli miasta","Pasja życia", "Survival Sztuka przetrwania", "Terra incognita Wyprawa do źródeł Amazonki", "Il mio Borneo", "Gli ultimi mohicani degli oceani", i wiele innych.